Φιλαρμονική Ορχήστρα Ιθάκης

Η αρχική του ονομασία ήταν ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΙΘΑΚΗΣ.Αργότερα, το 1914 ιδρύεται ο όμιλος Κ.Ο.Ι. (Κοινωφελής όμιλος Ιθάκης) και εντάσσεται η Φιλαρμονική Ορχήστρα Ιθάκης.
Η ομάδα είναι ιδιωτικός φορέας, μη κερδοσκοπικός οργανισμός και έχει ως στόχο την δωρεάν εκμάθηση μουσικής για τους νέους και την προσφορά μιας ευρύτερης μουσικής εκπαίδευσης. Συμμετέχει σε όλες τις πτυχές του νησιού, σχολικές,δημοτικές, θρησκευτικές, εθνοτικές και άλλες. Διοργανώνει επίσης συναυλίες στο νησί και όχι μόνο.
Εδώ και μερικές  δεκαετίες στεγάζεται στο δικό του διώροφο κτίριο στο κέντρο της Ιθάκης.

Ιστορία:

Η Φιλαρμονική Ορχήστρα ιδρύθηκε πριν από 100 χρόνια, το 1904, εμπνευσμένη από κάποιους φίλους της μουσικής και του νησιού μας, με σκοπό τη δωρεάν νέα μουσική εκπαίδευση και συμμετοχή σε πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις στην Ιθάκη. Παραδοσιακά, το Ιόνιο Πέλαγος, όπου οι παλαιότερες και πλουσιότερες παραδόσεις σε μουσικούς συλλόγους, προτιμούσαν το όνομα «Φιλαρμονική ορχήστρα» αντί για «μπάντα», όπως στην Ελλάδα. Επίσης, το Ιόνιο, οι «μπάντες» που συνήθως δημιουργούνται από συλλόγους ή πρωτοβουλίες φιλομουσών κατοίκων και όχι από κρατικούς ή δημοτικούς φορείς, όπως στην υπόλοιπη χώρα.
Το 1922 ίδρυσε το «Κοινοφελή όμιλο Ιθάκης» (KOI), όπου εντάχθηκε στη ορχήστρα και, στη συνέχεια, αποτέλεσε τον πυρήνα της ομάδας που περιλαμβάνει τους τομείς των πολιτιστικών εκδηλώσεων, της κοινωνικής αλληλεγγύης (βοήθεια σε άπορες οικογένειες) και πρόσφατα τους φίλους του Ομίλου Ομήρου.
Επικεφαλής μαέστρος της Φιλαρμονικής ήταν ο Giuseppe Nicolini, ο οποίος κλήθηκε το 1904 από την Ιταλία για να παράσχει τις βάσεις και τις πρώτες κατευθύνσεις στη μουσική εκπαίδευση στην Ιθάκη. Τον ακολούθησε ο γιος του, Αρμάντο Νικολίνi.
Στη συνέχεια η μπαγκέτα του μαέστρου πέρασε στον Κερκυραίο Αριστοτέλη Ιουστινιάνη, δάσκαλο της Ιθάκης και πατέρα του φιλολόγου καθηγητή Νικόλαου Ιουστινιάνη, με μεγάλη προσφορά και των δύο στον τομέα της εκπαίδευσης στο νησί μας. Ο Α. Ιουστινιάνη διαδέχθηκε τον Κίμων Μαρκή από την Πρέβεζα, ο οποίος επίσης ήταν στενά συνδεδεμένος με το νησί μας. O επόμενow μαέστρος ήταν ο Ερρίκος Τζινιόλης (Τσιγκόλης) από την Κέρκυρα και στη συνέχεια ο γιος του, Μάριος Τζινιόλης, γνωστός σήμερα και ως πρώην πρόεδρος της Ένωσης Αρχιμουσικών Ελλάδας Στο τέλος της δεκαετίας του 1930 αρχιμουσικός ανέλαβε ο Ιωάννης Φαναριώτης από την Κέρκυρα, που έδωσε τα φώτα του στη μουσική παιδεία του νησιού μας και ως καθηγητής μουσικής του Γυμνασίου στη δύσκολη περίοδο του Πολέμου και της Κατοχής.Στον Ιωάννη Φαναριώτη οφείλεται και η σπάνια συλλογή χειρογράφων με περίπου 100, πλήρως ενορχηστρωμένα, κλασικά έργα για ορχήστρα πνευστών-κρουστών, που περιλαμβάνεται σήμερα στο αρχείο της Φιλαρμονικής.  Την αγάπη του στην Ιθάκη έδειξε και με τη μελοποίηση του «Ύμνου της Ιθάκης» σε στίχους της αείμνηστης δασκάλας Σοφίας Στεφανάτου («Πέτρες πολλές μαζεύτηκαν εκεί…»).Ακολούθησαν ο Ισίδωρος Γκρεκ από την Κέρκυρα, ο Γκεζουάρ από τα Ιωάννινα και ο Δενάρδος, επίσης από την Κέρκυρα. Με τον στρατιωτικό Χρήστο Κόντη φτάνουμε στα τέλη της δεκαετίας του 1950, οπότε αρχιμουσικός αναλαμβάνει ο πρώτος Ιθακήσιος. Είναι ο Δημήτριος Μολφέσης (Μητσόλης), που κατέχει μέχρι σήμερα χρονικά τη «μερίδα του λέοντος» στη μουσική προσφορά στη Φιλαρμονική, διδάσκοντας μουσική και παίζοντας σαξόφωνο ακούραστα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990.
Και φτάνουμε στη σημερινή εποχή, με άξιους συνεχιστές τον Ιθακήσιο Γεράσιμο Μολφέση, τον Ηλία Μπόγρη, πρώην αρχιμουσικό της Αστυνομίας Πόλεως Αθηνών, με καταγωγή από την Τρίπολη, τον Ζαφείρη Ζαφειρόπουλο, πολύ αξιόλογο μουσικό από την Πάτρα, τον Λάζαρο Μιχαήλ, με θητεία στην μπάντα του Δήμου Αθηναίων, και τον Τηλέμαχο Βλασσόπουλο, που άξια σήμερα φέρει το βάρος μιας τόσο σημαντικής και μακρόχρονης μουσικής παράδοσης.
Στα 100 χρόνια ιστορίας της Φιλαρμονικής τεράστια είναι η προσφορά του αείμνηστου Λαμπροστέφανου Κατσαμά, με την πλέον πολύχρονη υπηρεσία στη θέση του προέδρου του ΚΟΙ, καθώς και άλλων αξιόλογων συμπατριωτών μας (Κ. Πάλμος, Κ. Μαρούδας, Χ. Τσιγώνιας, Σ. Αρσένης, Α. Κουβαράς, κ.α.).
Πολλά είναι τα νέα παιδιά του νησιού μας που πήραν τις πρώτες μουσικές γνώσεις τους από τους δασκάλους της Φιλαρμονικής κατά τα 100 χρόνια της λειτουργίας της. Και πολλοί είναι αυτοί που στη συνέχεια διακρίθηκαν στο χώρο της μουσικής, έχοντας πάρει τις βάσεις από τη Φιλαρμονική. Μια ολόκληρη μουσική παράδοση συντηρήθηκε, αναδείχτηκε και ενισχύθηκε χάρη σ’ αυτές τις προσπάθειες, μέσα από τη διδαχή και τη διαδοχή από γενιά σε γενιά. Σήμερα οι μουσικοί της Φιλαρμονικής αριθμούν περίπου 25 μέλη, που φτάνουν τα 50 μαζί με τους μαθητευόμενους και καλύπτουν όλες τις ηλικίες από τα πρώτα μαθητικά χρόνια. Οι εκδηλώσεις όπου συμμετέχει η Φιλαρμονική είναι πάνω από δύο το μήνα, δηλαδή περίπου τριάντα το χρόνο. Πρωτοχρονιάτικες συναυλίες, εθνικές, θρησκευτικές και σχολικές εορτές, επίσημες τελετές, ψυχαγωγικές συναυλίες και γενικότερα συμμετοχή σε πολιτιστικές εκδηλώσεις και τελετές εντός και εκτός Ιθάκης, που συνδέονται με την παράδοση και την ιστορία του τόπου μας. Ενδεικτικά ας αναφέρουμε την παρουσία της Φιλαρμονικής στον εορτασμό της Ένωσης της Επτανήσου, στην Αθήνα, όπου την ευθύνη της διοργάνωσης είχε η Ιθάκη, με εκδηλώσεις στη Μητρόπολη Αθηνών, στην πλατεία Συντάγματος και στον φιλολογικό σύλλογο «Παρνασσός». Αλλά και σε συναυλίες στα γύρω νησιά η Φιλαρμονική εκπροσωπεί επάξια τη μουσική παιδεία της Ιθάκης.
Σήμερα η Φιλαρμονική στεγάζεται στην άψογα διαμορφωμένη αίθουσα του πρώτου ορόφου του κτηρίου της, δίπλα στο Λαογραφικό Μουσείο, σε οικόπεδο που δώρισε το 1961 ο Έκτωρ Δρακούλης, μαζί με τα πρώτα χρήματα για την ανέγερση του κτηρίου.
Τον ακολούθησε ο Δημήτριος Ταμπίζιγος, με γενναία οικονομική ενίσχυση για τον ίδιο σκοπό. Μια παράδοση που σήμερα ακολουθεί η κυρία Μαρία Δεληβοριά-Παπαδοπούλου, που με μεγάλες οικονομικές προσφορές στηρίζει έμπρακτα τους σκοπούς της Φιλαρμονικής.
Η αίθουσα της Φιλαρμονικής εντυπωσιάζει. Χώρος διδασκαλίας με πλήρη εξοπλισμό, ηχομόνωση στους τοίχους και την οροφή, δύο ειδικοί ηχομονωμένοι θάλαμοι για την εκμάθηση των αρχαρίων (γραφείο αρχιμουσικού-Δ.Σ.), σπάνιο αρχείο πλήρως ενορχηστρωμένων μουσικών έργων, καλαίσθητη διακόσμηση και φροντίδα στα υλικά, προθήκες με μουσικά όργανα από το 1870 και εξαρτήματα στολών παλαιότερων εποχών που καλύπτουν τις ανάγκες ενός μουσικού λαογραφικού μουσείου, φωτογραφικό αρχείο και βοηθητικοί χώροι.
Μια πλήρως εξοπλισμένη αίθουσα μουσικής διδασκαλίας που θα ζήλευαν πολλές άλλες πόλεις της χώρας μας. Η λειτουργική διαμόρφωση και η καλαίσθητη εμφάνιση του κτηρίου, καθώς και η πλήρης αξιοποίηση των χώρων, οφείλονται στην ακούραστη προσπάθεια και στις φροντίδες του Άγγελου Κουβαρά, που στην αγάπη της μουσικής συνεχίζει την παράδοση του αείμνηστου πατέρα του, Μπατιστή.Οι δαπάνες του ΚΟΙ είναι πολλές, με κυριότερη την αποπληρωμή δανείου που ελήφθη με σκοπό τη διαμόρφωση του κτηρίου του. Οι υπόλοιπες δαπάνες αφορούν την αγορά και επισκευή οργάνων και στολών, καθώς και τα λοιπά διαχειριστικά-λειτουργικά έξοδα.
Μια δαπάνη που σήμερα γίνεται επιτακτική είναι ο εξοπλισμός της Φιλαρμονικής με ηλεκτρονικό υπολογιστή, για την αρχειοθέτηση των μουσικών κομματιών αλλά και για την ανάπτυξη σύγχρονων μεθόδων εκμάθησης. Τα έσοδα του ΚΟΙ προέρχονται από την ενοικίαση του ισογείου του κτηρίου του, όπου σήμερα στεγάζεται το Ειρηνοδικείο Ιθάκης, από χοροεσπερίδες, από προσφορές-δωρεές μελών και φίλων του, από την οικονομική ενίσχυση της Φιλαρμονικής από το Δήμο Ιθάκης, με τον οποίο η συνεργασία είναι συνεχής και αρμονική, και από άλλους κρατικούς φορείς. Όμως οι ανάγκες είναι μεγάλες και οι πόροι αυτοί δεν επαρκούν. Οι φίλοι της μουσικής και της Ιθάκης μέχρι τώρα έχουν παράσχει συνεχώς και εμπράκτως την υποστήριξή τους στη Φιλαρμονική. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΚΟΙ εκφράζει την ευγνωμοσύνη του προς αυτούς και τους καλεί να συνεχίσουν να ενισχύουν ηθικά και οικονομικά τις προσπάθειες της Φιλαρμονικής.