Βέβαια δεν μιλάμε για βιομηχανοποιημένα παιχνίδια, άλλωστε ήταν άγνωστα τότε, όμως η ανάγκη των παιδιών οδήγησε στην εφεύρεση παιχνιδιών που παιζόντου­σαν σε κλειστό χώρο ή μέσα στη φύση.

' Αι-μπάι: Παίζεται από 5-10 παιδάκια μέχρι 10 χρό­νων. Εκτός από δύο που είναι όρθια, τα υπόλοιπα κάθονται κάτω στη σειρά και έχουν ενωμένα τα χέ­ρια. Ένα από τα όρθια παιδιά πλησιάζει τα καθισμέ­να, καθένα χωριστά και ενώνει τα χέρια του με τα δικά τους. Μέσα στα χέρια του έχει ένα χαλικάκι, που θα το δώσει σ’ ένα από τα παιδάκια και το άλλο όρθιο παιδί πρέπει να βρει σε ποιο απ’ όλα το έδωσε. Αν το βρει έχει κερδίσει και παίρνει τη θέση του άλλου. Αυτός που δίνει το χαλίκι λέει συγχρόνως και τα παρακάτω λόγια: «άι-μπάι-κόμε-στάι-ντίε-μίε-κό- μπα-νίε-σάμι-ρίκο-τίκι-τάκο-άι-μπάι-μπουφ.»

Σ’ αυτές τις λέξεις μπορούμε να διακρίνουμε το αγ­γλικό ρήμα I buy (άι μπάι): αγοράζω και τις ιταλικές λέξεις: come stai (κόμε στάι): τι κάνεις, mia compa- gnia (μίε κομπανίε): παρέα μου, ricco (ρίκο): πλού­σιος, ενώ οι υπόλοιπες πρέπει να είναι παραφθορά διαφόρων παληών λέξεων.

Μέχρι λίγα χρόνια πριν οι παραπάνω λέξεις χρησιμο­ποιούνταν στην αρχή διαφόρων παιχνιδιών, για να βρουν ποιος θα τα φυλάει, ελαφρά παραλλαγμένες: ί0ίφ£'μ{α·κομτ!ανία·σαμε-ρίκο-τίκθ'τάκθ'άε-μπάε’ μπονφ.»

Βασιλίκι ή στρόμπος ή σκρουμπάτσι: Παίζεται με το κότσι (επιγονατίδα) ενός αρνιού ή κατσικιού. Τα π€»6ιά που παίζουν ρίχνουν το κότσι, το ένα μετά το άλλο, που έχει έξι διαφορετικές όψεις, και λέγονται: βασιλίκι, στρόμπος ή σκρουμπάτσι, γάιδαρος, λύ- μπα, και τα δύο, τίποτα. Όταν το παιδί που ρίχνει φέρει βασιλίκι, παίρνει ένα ξύλο (σκήπτρο) και δια­τάζει (βασιλιάς). Αυτός που θα φέρει στρόμπο, παίρ­νει ένα μαντήλι με κόμπους και δέρνει αυτόν που έφερε γάιδαρο, τόσες φορές όσες προστάξει ο «βασι­λιάς». Όποιος φέρει λύμπα, αθωώνεται, όποιος φέ­ρει και τα δύο, παίρνει βασιλίκι κα στρόμπο, και τέλος αν φέρει τίποτα τα χάνει και τα δύο.

Σημ.: η εξουσία και η εκτελεστική εξουσία από τη πολιτική ζωή μεταφέρεται στο παιδικό μικρόκοσμο. Οι ξυλιές διακρίνονται σε λαδάτες (ελαφρές) και ξυδστες (δυνατές). Το παιχνίδι παίζεται από παιδιά μέχρι εφήβους.

Μπερμπιτσόλα-δεκατσόλα: Το παίζουν παιδάκια S10 χρονών. Τα παιδάκια κάθονται κάτω όπως α­κριβώς στο άι-μπάι εκτός από ένα που είναι όρθιο και περνάει διαδοχικά από τα καθισμένα παιδάκια, τα χτυπάει στο πόδι λέγοντας ταυτόχρονα τις λέξεις: «μπερμτιιτσόλα - δεκατσόλα - δε σ’ ανάβει - δε σου τηάνει - τσονκ - τσουκάλι - βολύμι - φάμι - οκό το - σισι - ιηόρο - μόλι - ότο». Το πόδι που χτυπιέται με τη λέξη «στο» αποτραβιέται και επαναλαμβάνεται το παιχνίδι με τα υπόλοιπα παιδιά. . Το παιδί που το πόδι του έμεινε τελευταίο και δεν αποτραβήχτηκε χάνει. Κι εδώ στις λέξεις μπορούμε εκτός από τις ελληνικές να διακρίνουμε και μερικές παραλλαγμένες ιταλι­κές: si signore (σισι-νιόρο): μάλιστα κύριε, oto (ότο): οκτώ, fa mi ή fame (φαμί): κάνε μου ή πείνα. Μπύρηκας: Ένα μπικιόνι (τενεκεδάκι) στήνεται μέ­σα σ’ ένα κύκλο και τα παιδιά το σημαδεύουν με μια επίπεδη πέτρα (αμάδα). Κερδίζει αυτός που η αμάδα του θα πλησιάσει περισσότερο το μπικιόνι, εφ* όσον δεν μείνει μέσα στο κύκλο, γιατί αλλοιώς χάνει. Παί­ζεται από παιδιά κα εφήβους.

Σκλέτζος: Παίζεται από 4-5 ή και περισσότερα παι­διά, ηλικίας 10-16 χρόνων, που βρίσκονται σε κυκλι­κή διάταξη και απέχουν μεταξύ τους 2-3 μέτρα. Κάθε παιδί βρίσκεται μέσα σ’ ένα χαραγμένο κύκλο στο χώμα και κρατάει ένα κοντάρι μήκους 1,5 μέτρου, ενώ αυτός που τα φυλάει έχει στα χέρια του ένα μικρό ξύλου μήκους 50-60 εκ. (σκλέτζο) και το ρίχνει στρωτά διαδοχικά σε κάθε παιδί που πρέπει με το κοντάρι του να το πετάξει μακρυά (αν δεν το πετάξει, χάνει). Στη συνέχεια αυτός που έχει το σκλέτζο τρέ­χει να τον μαζέψει ενώ όσο λείπει οι άλλοι σκάβουν τον κύκλο του με τα κοντάρια τους, προσέχοντας να μη προλάβει ο άλλος και ρίξει το σκλέτζο μέσα σ’ έναν από τους κύκλους γιατί έτσι τα φυλάει ο κάτο­χος του κύκλου. Χαμένος του παιχνιδιού είναι αυτός που θα βρεθεί με το βαθύτερο λάκκο.

Σάντες: Πάνω σε μια μικρή, επίπεδη πέτρα (σάντες) τοποθετούν τα παιδιά που παίζουν από ένα κέρμα και από απόσταση 4-5 μέτρων σημαδεύουν το σάντε με τα κέρματα με αμάδες (επίπεδες πέτρες). Όποιου η ομάδα πλησιάσει περισσότερο τα κέρματα από τις άλλες αμάδες ή από το σάντε, τα κερδίζει. Παίζεται από μικρά παιδιά μέχρι και εφήβους.

Δούγες: Οι τσουλήθρες στις σημερινές παιδικές χα­ρές ή τα πατίνια κ.λπ., για τα παιδιά της εποχής που

μιλάμε ήταν οι δούγες. Οι δούγες ήταν τρία κοίλα σανίδια από βαρέλι, τα οποία τα ένωναν μεταξύ τους με τρία ξύλα καρφωμένα σε διαφορετικά σημεία. Μέσα στο κατασκεύασμα μπαίνει το παιδί και κατη­φορίζει τσουλόντας μια κατηφόρα πλακόστρωτη, χωμάτινη κ.λπ. Για να γλυστράει καλύτερα από κά­τω το άλοιφαν με σαπούνι.

Πέτρα, χώμα και κλαρί: Αυτός που τα φυλάει κυ­νηγάει τους υπόλοιπους και προσπαθεί να πιάσει κάποιον όσο πατάει σε χώμα, οπότε αυτός χάνει. Αν όμως πατάει σε πέτρα ή πιάνεται από κλαρί σώνεται. Τσούρκα: Παίζεται ως εξής: Έχουμε ένα μικρό κομ­μάτι ξύλο 10-15 εκ. μήκους, κυλινδρικό, αιχμηρό στα δύο άκρα (τσούρκα). Επίσης ένα άλλο μεγαλύτερο ξύλο, πλατύ (σανίδι) που λέγεται τάπα ή απάλα. Με την απάλα χτυπάμε τη τσούρκα στο άκρο που ανα- σηκώνεται και με δεύτερο χτύπημα στον αέρα πετιέ- ται μακρυά. 'Αλλος παίχτης πιάνει τη τσούρκα και τη ρίχνει & αυτόν που έχει την απάλα κρατόντας την ανάποδα. Αν την πετύχει, αυτός με την απάλα κερδί­ζει.

Ταμισιμιρί: Παίζεται όπως το άι-μπάι, μόνο που διαφέρουν οι λέξεις, που τώρα μπορεί να είναι: «τα- μισιμιρί-ψωμί και τυρί» ή «ταμσιμρί-τση γάτας το μη­ρί» ή ακόμα «ταμσιρί-τση γάτας το μηρί-του πόντικα f αυτί-τση θειάς μου τση καλόγρηας-τα δέκα (τα δυο της) κωλομέρια».

Πολλά άλλα παιχνίδια της εποχής εκείνης, μερικά από τα οποία διατηρούνται μέχρι σήμερα θα μπορού­σαμε να αναφέρουμε, όπως: τουμπανιά, κρυφτό, σάλτο κ.λπ.